Ζήστε... τη Μάχη του Μαραθώνα

 Ενα μεγάλο γεγονός της αρχαιότητας, που έχει χαρακτηριστεί ορόσημο της επικράτησης της Δύσης απέναντι στην Ανατολή, έρχεται να ζωντανέψει 2.500 χρόνια μετά, μέσα από τα σύμβολα που δημιούργησε, την τέχνη που ενέπνευσε, τον αθλητισμό που σημάδεψε, τους θρύλους που γέννησε. Η Μάχη του Μαραθώνα, μία από τις κρισιμότερες μάχες του αρχαίου κόσμου, η νικηφόρα έκβαση της οποίας προσδιόρισε τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά και ολόκληρη την Ιστορία της Ευρώπης, θα γιορταστεί φέτος.

Ενώ αναμένεται η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΤ για το είδος των εκδηλώσεων που αυτό θα οργανώσει, το
Ιδρυμα της Βουλής συμμετέχει στον επετειακό εορτασμό με ένα δικό του αφιέρωμα: την έκθεση «Η Μάχη του Μαραθώνα: Ιστορία και Θρύλος», τα εγκαίνια της οποίας θα γίνουν στις 16 του μήνα (8 μ.μ.), από τον πρόεδρο της Βουλής Φίλιππο Πετσάλνικο, στον νέο χώρο του Ιδρύματος, Αμαλίας 14.

Αττικός, ερυθρόμορφος, κωδωνόσχημος κρατήρας του «ζωγράφου της Αλταμύρας», με αναχώρηση οπλιτών (470 - 460 π.Χ.) Βρετανικό Μουσείο

Με υλικό που έχει συγκεντρωθεί από πολλά εγχώρια μουσεία (Αρχαιολογικό Μαραθώνα, Ολυμπίας, Εθνικό Αρχαιολογικό, Ακροπόλεως, Μπενάκη κ.ά.) και ξένα (Βρετανικό Μουσείο, Μουσείο της Πόλης της Μπρέσια), αλλά και πολλούς φορείς (ΕΡΤ, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αρχαιολογική Σχολή κ.ά.), η έκθεση φιλοδοξεί να δείξει τη σημασία της νίκης μέχρι και τη νεότερη εποχή. 

Επίσης, την απήχηση που είχε στην τέχνη της αρχαιότητας - αναρίθμητα τα έργα που απεικονίζουν ποικιλοτρόπως τη Μάχη, όπως η μονομαχία Αθηναίου με Πέρση. Η εικαστική αποτύπωση του Μαραθώνα εξάλλου αποτελεί παράγωγο της περιηγητικής κίνησης του 19ου αιώνα, αν και η έλλειψη κάποιου μνημειακού αρχιτεκτονήματος λειτουργούσε αποθαρρυντικά για τους περιηγητές που αναζητούσαν το πεδίο μάχης ακολουθώντας τα ίχνη του Παυσανία. Τον Τύμβο των Αθηναίων έχουν απαθανατίσει πολλοί φωτογράφοι, ανάμεσά τους ο Δ. Χαρισιάδης.

Η έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής επιχειρεί, μέσα από ψηφιακές αναπαραγωγές, αντίγραφα αρχαίων αντικειμένων, οπτικοακουστικό υλικό και διαδραστικές εφαρμογές, με έναν εκπαιδευτικό πάντα χαρακτήρα, να παρουσιάσει τους δύο αντίπαλους κόσμους, τον κόσμο των ελεύθερων ελληνικών πόλεων και της περσικής αυτοκρατορίας, στις παραμονές της μάχης, την ίδια τη μάχη (αρχές Σεπτεμβρίου 490 π.Χ.) και κυρίως τη σημασία της.
Ισως στους περίεργους καιρούς μας, όπου πολλές αξίες κατεδαφίζονται, κάποια σύμβολα πρέπει να ανασταίνονται. Ο Μαραθώνας έβαλε φρένο στην πρώτη ουσιαστικά μιλιταριστική απόπειρα της Ιστορίας, της τότε Περσικής Αυτοκρατορίας. Η ενότητα των Αθηναίων μπροστά στον κίνδυνο λειτούργησε καταλυτικά, δοκιμάζοντας το νέο δημοκρατικό πολίτευμα της πόλης-κράτους.
Η στρατηγική ιδιοφυΐα του Μιλτιάδη (οδήγησε τον στρατό του πίσω στην Αθήνα, πριν φτάσουν εκεί οι Πέρσες, οι οποίοι, όταν είδαν μπροστά τους Αθηναίους, αναγκάστηκαν να αποσυρθούν) λειτούργησαν ως πρότυπο στον ελληνικό Αγώνα της Ανεξαρτησίας είκοσι τρεις αιώνες μετά. Ο θρύλος του Φειδιππίδη ενέπνευσε τους ποιητές, αλλά και τον μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες στους νεότερους χρόνους, και έγινε σύμβολο ευγενούς άμιλλας.

Ο Γαλλικός Μαραθώνας Στην ευρωπαϊκή διανόηση, τόσο ο Μαραθώνας όσο και οι Θερμοπύλες, η Σαλαμίνα, οι Πλαταιές, αποτυπώθηκαν ως τόποι θεμελίωσης της δημοκρατικής ελευθερίας για ολόκληρη την Ευρώπη. Τους μαραθωνομάχους θυμήθηκαν και οι επαναστατημένοι Γάλλοι. Στη λαϊκή κοινότητα του Σεντ-Μαξιμέν στο Βαρ απαίτησαν τη μετονομασία του χωριού σε Μαραθώνα και στις 5 Σεπτεμβρίου 1791 οι εθελοντές-εθνοφύλακες της Ντιζόν άκουσαν ένθερμοι μία εξιστόρηση της μάχης του Μαραθώνα. Ενώ ο Αδαμάντιος Κοραής, στο «Σάλπισμα πολεμιστήριον» προτρέπει τους Ελληνες να εμπνευστούν από το παράδειγμα των Γάλλων επαναστατών και να αξιωθούν με τη σειρά τους τη δόξα του Μαραθώνα.

• Δύο έργα ΦειδίαΤο μεγαλείο του Μαραθώνα μαρτυρούσαν δύο μεγάλα έργα του Φειδία: το χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου στην Ακρόπολη και το ακρολιθικό άγαλμα της Αθηναίας Αρείας στην πιστή σύμμαχο, την πόλη των Πλαταιών.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ  
πηγη